یوسف مردانی از بزرگان معاصر و شیخ المشایخ سابق فرقه نعمت اللهی گنابادی، با قطعی انگاشتن پیش فرضی غلط و باطل (که همه می‌توانند به مقام انبیا و اهل بیت علیهم السلام برسند)، از مخاطب سوال چنین می پرسد که:
«پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیش از بعثت چه کرد که به مقام نبوت رسید؟ آن زمان که احکام دینی وجود نداشت.»
دانلود فایل صوتی | دانلود ویدئو
و سپس مانند سایر صوفیه با تحقیر شریعت و دستورات خداوند، نتیجه می‌گیرد که راه، چیز دیگری است و پیدا کردن آن مسیر، مهم است نه التزام به احکام و دستورات الهی؛ و در نهایت، با نفی لزوم پایبندی به شریعت برای نیل به حقیقت، صراحتا تمام راه های دیگر برای نیل به مقامات معنوی و کمالات را حقه بازی می نامد(من جمله مسیر تعبد و پایبندی به دستورات الهی).
بنا بر بدیهیات آموزه ها و معارف اهل بیت علیهم السلام، ولایت منحصر در برخی انبیاء و دوازده امام معصوم علیهم صلوات الله است. و خداوند انبیا و ائمه اطهار علیهم السلام را پیش از خلقت مادی، برای این مقام برگزیده است.
اما قاطبه صوفیان از دیرباز تا به امروز معتقد بوده اند که ولایت، مقامی اکتسابی است و هر سالک و مرتاضی می‌تواند پس از سیر و سلوک بدان نائل شود. بسیاری از آنان، ولایت را به‌مثابه نبوتی عام می‌انگارند[1] و همان شئونات و مقامات انبیا و معصومین علیهم السلام را برای ولی ذکر می‌کنند. و این سخنان مردانی نیز بر اساس همان مبنای باطل است.
همچنین ببینید: صمدی آملی: ما هم می توانیم پیغمبر و امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا (علیهم السلام) شویم!
با اینکه سران صوفیه برای ولایت، درجاتی قائل هستند و بالاترین درجه را نیز از آن نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می دانند، اما مقامات و شئونات پیامبر اکرم و معصومین علیهم السلام را برای اولیای صوفیه قائل می شوند (با این تفاوت که آنها را نبی به نبوت تشریعی نمی دانند). برای نمونه بسیاری از صوفیه، مقام حفظ را در برابر مقام عصمت نبی برای ولی مطرح می کنند و تاکید می کنند که این حفظ، همان عصمت است و ولی نیز مانند نبی معصوم و محفوظ است. اما به جهت احترام، از آن تعبیر به حفظ می شود. یا کراماتی هم ردیف معجزات برای اقطاب صوفیه ذکر می کنند. همچنین آنها را عالم به اسرار الهی و حائز بلندترین مرتبه های معرفت به حق تعالی می دانند.
حتی عده ای از سران صوفیه در کلمات خود، مقامی فراتر از انبیاء برای خود ترسیم می کنند. و طرفه آنکه، برخی از این سخنان، در حالت عادی از گوینده صادر شده و مشمول توجیهات و تاویلاتی که مدافعان صوفیه برای شطحیات ارائه می کنند، نخواهد بود.
از نظر صوفیه انبیا از جهت مقام ولایت خود، نزدیک‌ترین موجودات‌اند به حضرت حق؛ لذا در مقام مقایسه، مقام ولایت را از نبوت برتر می‌دانند و حتی گاهی اولیا را بر انبیا مقدم می‌شمارند.[2]
برای مطالعه بیشتر در این زمینه رک به: مقایسه دیدگاه صوفیه و امامیه پیرامون ولایت و خاتم اولیاء، مجموعه مقالات همایش ملی تصوف، شاخصه ها و نقدها، بوستان کتاب، قم، 1402، ج2، صص 170 الی 214
[1] ابن عربی در این زمینه می گوید: «فالولاية نبوة عامة. و النبوة التي لها التشريع (هي) نبوة خاصة.» الفتوحات المكية، بيروت: دار احياء التراث العربى، 1994م، ج11، ص391
[2] فریب سراب، سیدیحیی یثربی، قم: فروغ فردا، چاپ اول، 1397ش، 1397، ص185