مولوی و سماع ۱ – مولوی: سماع برتر و بالاتر از نماز است!
برخی از بزرگان صوفیه به شدت شیفته سماع بوده و آنرا یکی از برترین اعمال یا حتی بهترین عمل نزد خداوند می دانند. مولوی، شمس تبریزی، فخرالدین عراقی، اوحد الدین کرمانی و روزبهانی بغلی شیرازی از این دسته اند.
مولوی می گوید: پس غذای عاشقان باشد سماع #### که در او باشد خیال اجتماع
وی حتی سماع را برتر از نماز میداند. افلاکی در مناقب العارفین می نویسد:
روزی در حضور مولانا رباب (یک نوع آلت موسیقی) میزدند و مولانا ذوقها میکرد. از ناگاه عزیزی (یکی از مریدان) در آمد که نماز دیگر (اذان) می گویند. مولوی لحظه ای تن زد (صبر کرد) و فرمود: نِی نِی آن (اذان) نماز دیگر و این سماع نماز دیگر . هر دو داعیان حقند. یکی (اذان و نماز) ظاهر را به خدمت میخواهد[۱] واین دیگر (سماع) باطن را به محبت حق میخواند. [۲]
در جایی دیگر در مقابل حدیث حضرت رسول که می فرمایند:حبب الی من الدنیا النسا والطیب و قره عینی الصلوه! میگوید: ما از این عالم سه چیز را اختیار کردیم: یکی سماع ویکی فقاع (آبجو) و یکی حمام. [۳]
سماع، نمازِ اولیاء صوفیه و نمازی حقیقی است!
فرزند خلف مولوی نیز میگوید : انبیا توجه و رویکرد به خدا را در قالب نماز به مردم می رساندند اما اولیاء (صوفیه) آن نماز حقیقی را به صورت سماع به عالمیان رساندند. [۴]
این جمله از فرزندش سلطان ولد در ولد نامه امده است :
روز و شب در سماع رقصان شد #### بر زمین همچون چرخ گردان شد.
نجم الدین کبری و جنید بغدادی و سماع
نجم الدین کبری می گوید: شیخ جنید بغدادی در سماع حاضر بود و سماع در نمی گرفت ، شیخ فرمود : بنگرید که هیچ عامی در میان ما هست؟ (منظور غیر صوفی) نیافتند و … شیخ فرمود : بهتر طلب کنید ، چون طلب کردند کفش عامی با کفش صوفی عوض شده بود و به این دلیل در نمی گرفت! [۵]
و باز از قول مولوی می نویسد: العشق یزید بالسماع . سماع عشق آفرین است. [۶]
چگونه مولوی سماع با آلات موسیقی را بر نماز وحی شده بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) ترجیح می دهد؟ مولوی از صوفیان افراطی اهل سنت است و متاسفانه در جامعه شیعی ما به عنوان عارفی بزرگ معرفی می شود! آیا معرفی وی به عنوان عارفی شیعه و پیرو ائمه معصومین علیهم السلام، توهین به ساحت مکتب تشیع و ائمه هدی علیهم السلام نیست؟
[۱] – در صورتی که در آموزه های عرفانی ناب شیعی نماز معراج مومن و تجلی گاه جمال و جلال خداوند عزوجل می باشد (الصلوه معراج المومن : نماز، معراج مؤمن است – اعتقادات مجلسی ، ص ۲۹). همانگونه که حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از نماز به معراج رفتند.
[۲] مناقب العارفین ص ۳۴۲
[۳] مناقب العارفین ص ۴۰۶ ومولانا جلال لدین ص ۳۴۲
[۴] ولد نامه ۱۱۲ و مناقب العارفین ص۳۹۴
[۵] اندر غزل خویش نهان خواهم گشتن ص ۲۳
[۶] همان ص ۴۳۶