پاسخ به ایمیل ارسالی شاگرد آیت الله جوادی آملی درباره مناظره با آیت الله سیدان
در پی انتشار مطالبی با عنوان مناظره آیت الله جوادی آملی با آیت الله سیدان در سایت شفقنا یکی از شاگردان آیت الله جوادی با ارسال ایمیلی، مطالب انتسابی در کتاب «مناظره حضرت آیت الله جوادی آملی با حضرت آیت الله سیدان» به استادش را رد کرد!!
متن ایمیل ارسالی شاگرد آیت الله جوادی آملی :
« چندی پیش مطلبی تحت عنوان مناظره حضرت آیت الله جوادی آملی با حضرت آیت الله سیدان در سایت شفقنا در چند نوبت منتشر شد. مطالبی که به عینه از کتابی تحت همین عنوان گزیده شده بود. همین امر باعث شد تا تصمیم بگیرم نکاتی را به محضر مسوولان سایت و خوانندگان محترمتان معروض دارم.
در سال انتشار کتاب توفیق زیارت حضرت ثامن الائمه دست داده بود و به حسب اتفاق کتاب را در کتابفروشی آستان قدس دیده و خریداری کردم. از آنجا که نسبت به برخی آراء حضرت استاد آیت الله جوادی آملی که در کتاب آمده بود اشراف داشتم با خواندن مقدمه و مطالب کتاب، به نظرم امد که آنچه در کتاب نقل شده با دانسته های من چندان همسویی ندارد. از همین روی و برای تبیین بیشتر مساله نسخه ای از آن را خدمت حضرت استاد آیت الله جوادی آملی ارائه کردم .
استاد معظم ضمن بیان این نکته که جلسه مزبور جلسه مناظره نبوده است و صرفاً یک گفت وگوی اتفاقی و از پیش طرح نشده اتفاق افتاده بوده است فرمودند: اینها حرف های من نیست و من کتاب را پیش از چاپ ندیده ام.
وقتی به مقدمه کتاب توجه دوباره مبذول داشتم و دیدم که مؤلف محترم صادقانه عنوان کرده اند که متن بیانات اساتید معظم در آن جلسه ضبط نشده و ایشان با تکیه بر حافظه خویش اقدام به نقل مطالب و منسوب کردن آنها به استاد معظم آیت الله جوادی آملی کرده اند راز تفاوت های بسیار متن با درس ها و گفتارهای حضرت استاد برایم منکشف شد.
از این روی انتساب متن مزبور به حضرت استاد از چند جهت انتساب ناتمامی است.
۱- جلسه مزبور جلسه مناظره نبوده است و روشن است که اقتضای یک مناظره علمی با یک گفت وگوی دفعی بسیار متفاوت است.
۲- تنها مستند فرمایشات طرفین بحث، ذهن شریف مؤلف محترم است که به هیچ روی نمی تواند مستند تامّی برای انتساب نکات، ظرایف و دقایق مباحث مطرح شده در متن باشد.
۳- این کتاب بدون آنکه به استاد معظم ما ارائه شود و صحت و سقم انتساب مطالب منتسبه آن توسط ایشان تأیید شود به چاپ رسیده است و از این جهت نیز فاقد حجیّت است.
۴- حضرت استاد آیت الله جوادی آملی پس از مطالعه آن نسبت گفتارهایی که به ایشان منتسب شده بود را رد کردند که احتمالا این نقیصه از اکتفا به حافظه مؤلف محترم نشأت گرفته است.
بر این اساس از مسوولان محترم شفقنا تقاضا و البته توقع دارم نسبت به انتشار باقیمانده آن کتاب تجدیدنظر کنند و در صورت تمایل صحت یا سقم کتاب و محتوای آن را با مسوولان ذی ربط در بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء که متولی تنظیم و نشر آثار حضرت استاد آیت الله جوادی آملی است مطرح نمایند. »
مرتبطین و فعالان این زمینه در مشهد مقدس با اطلاع از قرار گرفتن این ایمیل در روی خروجی سایت شفقنا حضوراً به خدمت حضرت آیت الله سیدان و آیت الله مهدی مروارید رسیده و ایشان هم در این خصوص توضیحاتی بیان فرمودند که ذیلا اطلاع رسانی می‌شود :
■ باتشکر فراوان ازاینکه وقتتان را دراختیارمان گذاشتید قبلا متن منتشره در سایت شفقتنا خدمتتان تقدیم شده است خواهشمندیم توضیحات لازمه رادراین خصوص بیان فرمایید.
حضرت آیت الله سیدان : در ارتباط با مسئله گفتگو با‌ایت الله جوادی آملی؛ مطلب از این قرار بود که خدا رحمت کند آیت الله مروارید رضوان الله علیه به بنده فرمودند که‌آقای جوادی آمده‌اند منزل ما و من هم می‌خواهم بروم به بازدید ایشان دوست دارم در این بازدید شما هم باشید گفتم چشم.
به عنوان بازدید رفتیم به دیدار آقای جوادی(مدرسه میرزا جعفر: دانشگاه رضوی) خدا رحمت کند آقای شیخ مسلم حایری(ابوالشهیدین) را، ایشان هم حضور داشت و ناراحت هم بود از اینکه چرا آقایان حرفهای اشتباه ملاصدرا و فلاسفه را ترویح می‌کنند و سخت بر آشفته بود فلذا ایشان در همان جلسه می‌خواستند بحثی شروع شود ولکن بنده گفتم اینجا مجلس ملاقات است و زمینه اینکه بحثی درست انجام بگیرد نیست، قرار می‌گذاریم یک وقت دیگری درخدمتشان باشیم و صحبت کنیم و بالنتیجه قرار گذاشتیم با جناب آقای جوادی که بنده بروم صحبت کنم و کسی دیگری هم همراه من باشد و بالنتیجه با صلاح‌دید مرحوم آیت الله مروارید، جناب حاج مهدی آقای مروارید من را همراهی کردند.
بالاخره خدمت ایشان رفتیم و کلا هشت جلسۀ، حدودا دو ساعته طول کشید خاطرم هست که جلسه اول که گذشت جلسه دوم بنده گفتم اگر ضبط صوتی باشد که گفتگوها عینا مشخص باشد بهتر است ولکن اقای جوادی موافقت ننمودند و گفتند لزومی ندارد ضبط بشود، اگر خواستید فقط یادداشت بشود. فلذا جلسه اول یادداشت نشد و از جلسه دوم بناشد جناب حاج مهدی آقای مروارید یادداشت بنمایند و در نوشته‌شان نیزآورده اندکه من فقط جلسه اول را از حافظه‌ام کمک گرفته و نوشته ام(نه کل جلسات دیگر را) فلذا ممکن است مختصر جزئیاتی مربوط به جلسه اول از قلم افتاده باشد ولی اصول مطالب را با دقت لازم آورده ام ولی جلسات بعدی را دقیقا و کاملا درهمان جلسه یادداشت برداری نموده‌ام و به این صورت جلسات تکرار شد و هشت جلسه شد و به همین صورت که عرض شد تدوین گشت.
بعدا حاج مهدی آقای مروارید نوشته‌هایشان را جمع و جور کرده و بازنویسی نمودند و نسخه‌ای ازآن را فرستادند برای آقای جوادی و ایشان جواب دادند که متشکرم به من رسید ولی متاسفانه وقت نداشتم که آن را مطالعه کنم و لکن از اینکه جمع کردید متشکرم.
این ماحصل ما وقع، ولکن در جواب این ادعا که انتساب مطالب این کتاب به ایشان صحیح نیست و اینها حرفهای ایشان نیست، عرضمان این است که:
هر کجا که قبول ندارند بفرمایند کجاست؟ کدام مطلب را قبول ندارند؟ انتساب کدام مطلب به ایشان صحیح نیست؟ چون بلاشک خودشان را صادق می‌دانیم نتیجتا هر کجا بخواهند بگویند که نگفته‌اند به وضوح خودشان توجه پیدا می‌کنند که فرموده‌اند و عینا گفته‌اند، مع ذلک عیبی ندارد هرکجا را قبول ندارند بفرمایند کجاست ؟
درهرحال حاج اقای مروارید می‌فرمودند کمال احتیاط را کردم و کمال دقت را داشته‌ام هم در خود اصل مطلب و هم در حواشی که هیچ کم و زیادی در کار نباشد. و حالا اگر چنانچه این حرفها منتسب به ایشان نبود و( خدای نخواسته) ما به ایشان چسبانده بودیم طبعا موضع می‌گرفتند و اعتراض می‌کردند.
این اصل جریان بود بعدا هم وقتی که چاپ شد ما فهمیدم، یعنی ما اصلا در جریان چاپ نبودیم و خبر نداشتیم، شاید اگر قبل از چاپ به ما می‌گفتند یک چیزی به‌ایشان( آقای جوادی) می‌گفتیم که مثلا آیا اجازه می‌دهید چاپ بشود یا این که حرف آخری می‌داشتیم. حالا شخصی که چاپ کرده خوب کرده یا بد یک مسئله دیگری است ولی ما دو نفر به جِد در ارتباط با چاپ نبودیم و این هم واقعیتی است.
شخصی هم که چاپ کرده یقین کرده من راضی هستم همینطور هم است و من ناراضی نبودم و اگر هم می‌پرسید نمی‌گفتم من ناراضی هستم البته اگر اطلاع می‌داد به آقای جوادی می‌گفتم بعضی‌ها می‌خواهند چاپش کنند شما هم در جریان باشید.
■ با تشکر از بیانات حضرتعالی اینک در ادامه نیز از محضر حضرت آیت الله حاج آقا مهدی مروارید که در جلسه حضور دارند خواهشمندیم راجع به مطالب فوق ، چنانچه توضیحاتی لازم میدانند بیان فرمایند.
آیه الله حاج مهدی مروارید: بله مطلب همینطور است که جناب آیت الله جوادی آملی برای نوبتی آمده بودند به ملاقات حاج آقا (یعنی مرحوم آیت الله حاج شیخ حسنعلی مروارید) و حاج آقا رفتند به بازدید ایشان و یادم هست که مرحوم حاج شیخ مسلم حایری نیز در آن جلسه حضور داشتند و بحث مختصری هم شد و ظاهرا در همان جلسه بود که موافقت شد برای ادامه بحث جلساتی در خدمت آیت الله جوادی آملی و آیت الله سیدان باشیم.
فلذا هر روز طبق این قرار که جمعا هشت روز شد، خدمتشان بودیم ودرآن جلسات هم از زمانی که حاج آقای سیدان وارد می‌شدند سوالات مطرح می‌شد و‌ایشان هم جواب می‌دادند حالا اسمش را هر چه می خواهید بگذارید؛ مناظره یا گفتگوی علمی یا هر چیز دیگر.
به هرحال درطول بحث بنده ساکت بودم در بعضی از جاها سوالی می‌کردم و طبق قرارمان اصل بحث را نیز همان جا یادداشت می‌کردم و آخرش هم من اظهار نظر خودم را کرده ام واستظهارم این بوده که ایشان(یعنی آقای جوادی آملی) آن را پذیرفته‌اند ولی گویا ایشان در استظهار بنده اشکال دارند چون بعدا در بعضی از جاها شنیدم که گفته‌اند؛« ساکت شدن علامت این نیست که مطلب را پذیرفته باشند».
البته من نظرم را طبق آنچه از نتیجه هر جلسه استظهار کرده‌ام گفته‌ام. بعد هم نوشته‌ام را منظم کرده و خدمتشان فرستادم و ایشان از این کار کمال تشکر را اظهار داشتند، پاسخ و جواب نامه ایشان هم موجود است، منتهی نوشته بودند که فرصت نکرده‌اند نوشته را ببینند و مطالعه کنند.
■ آیا آیت الله جوادی آملی گفته بودند که این گفتگو اصلا چاپ نشود؟
آیت الله مروارید: نه اصلا این گونه نبود، این که شما می فرمایید در مجله ای مطرح شده بود(که یادم نمی آید کدام مجله بود شاید کیهان اندیشه بود) که ایشان اظهار ناراحتی کرده بودند که چرا منتشر شده اما صحبت این حرفها نبود لذا از آن اول که به من مراجعه می‌شد من نسخه همان نوشته را دادم خدمت آیت الله سیدان گفتم این اختیارش با شماست بعد بعضی از رفقا مطلع شده بودند از خدمت ایشان می‌گرفتند بصورت زیراکس کرده و مطالعه می‌کردند، منتهی همین آقای انتشاراتی یقین کرده بود که لابد حالا که در دست افراد است چاپ آن مشکل ندارد و بنده اصلا در جریان نبودم بعد که چاپ شد به من خبر دادند که اگر قبل از چاپ به من خبر می‌دادند شاید پیشنهاد می‌دادم با تفصیلات و توضیحات بیشتری مطلب چاپ بشود.
البته طبعا جناب اقای جوادی انتظار این را داشتند که قبل از چاپ به ایشان اطلاع داده شود شاید از نظرشان برگشته باشند یا تفصیلی و توضیحی بدهند فلذا طبعا بدین خاطر ناراحت شدند.
حضرت آیت الله سیدان :
نتیجتا اینکه اگر چنانچه مطالب کتاب و آنچه به ایشان نسبت داده شده با مبانی ایشان سازگار نیست و تخالف دارد بفرمایند کجای آن نادرست است، مسئله ای نیست آنچه در نظر ما بوده این است و به آن مطمئن هستیم و اما ایشان اگر می فرمایند درست نیست قبول است مشخص بفرمایند کجای آن اشتباه است ؟ البته ظاهرا نتیجه اش این می‌شود که بیشتر قبول بکنند یعنی اگر ایشان حرفهای خودشان را پس بگیرند معنایش این است که حرفهای ما از همان اول قبول است اگر هم نه بخواهند روی حرفهای خودشان بایستند نتیجه همین می‌شود که هست و چنانچه احیانا اگر آمادگی دارند برای جلسه گفتگوی علمی دیگری، ازطرف ما نیز آمادگی هست.
■ مجددا از اینکه وقتتان را در اختیار ما گذاشتید تشکر می کنیم.
در پایان خاطر نشان میشویم فایل صوتی گفتگوی فوق عینا موجود است که در صورت لزوم میتواند منتشر شود.