نقد عرفان مصطلح – صلح کل و اتحاد مذاهب در عرفان و تصوف
یکی از مبانی مهم در اعتقادات صوفیه صلح کل است، به این معنا که:
دکتر غنی می گوید : “در نظر عارف کامل همه ادیان و مذاهب یکسانند و برای هیچیک ترجیحی قائل نیست یعنی دیانت اسلام با بت پرستی یکسان است و کعبه و میخانه و صمد و صنم یکی است و صوفی پخته هیچوقت ناظر باین نیست که انسان پیرو چه مذهبی است یا صورت عبادت او چیست.”
و می گوید : “تصوف واقعی هیچوقت زیر بار
آيا “عين الربط” همان معناي “مخلوقيت” است يا “جزء و کل”؟ در پاسخ ادعای آقای غرویان
فلسفه و عرفان را پندار بر اين است که وجود، حقيقتي داراي مراتب است و هر مرتبهاي از آن را كه در نظر بگيريم، مرتبهاي از آن بالاتر و مرتبهاي از آن پائينتر وجود دارد. وجودِ هر مرتبهاي معلولِ مرتبه بالاتر از خود، و علت مرتبه پايينتر از خود است. وجودِ هر مرتبه پاييني، خارج از حيطه وجودي مرتبه بالاتر از خود نيست و وجود جدا و مستقل از آن ندارد. بالاترين مرتبه وجود ـ كه بينهايت، بلكه بينهايت فراتر از بينهايت است ـ همان وجود خداوند است كه واجب الوجود و علت كل، يعني محيط بر كل است و هيچ چيزي خارج از وجود آن نيست. و اين معنا را که در حقيقت همان معناي جزء وکل ميباشد و بر خلاف معناي خلقت و آفرينش واقعي است “عين الربط” مينامند. (لازم به ذکر است که معناي مخلوقيت واقعي اين است که خداوند اشيا را بدون سابقه وجودي آنها آفريده باشد اما معناي جزء و کل و عين الربط اين است که خداوند چيزی خلق ننموده بلکه ذات خدا هر لحظه به صورتی در آمده و اشيا جلوههاي خود ذات او باشند).
فلسفه و عرفان ميگويد:
وجود عينى معلول استقلالى از وجود علّت هستى‌بخش به او ندارد و چنان نيست كه هر
