آقای حسین الهی قمشه ای از مروجان عرفان مصطلح و صوفیانه، در کمال تعجب با لحنی نامناسب و با نادیده گرفتن روایات و سیره اهل بیت علیهم السلام، زیارت ائمه معصومین علیهم السلام و قبور مؤمنین را کم اهمیت جلوه می دهد و پایبندی عملی خود به این کم اهمیتی را خاطرنشان می کند. این در صورتی است که در معارف و روایات متواتر شیعه، زیارت اهل بیت علیهم السلام و حضور در مشاهد مشرفه ایشان، از اهمیت فوق العاده بالائی برخوردار است و اثرات بسیار مهمی بر آن مترتب می باشد! اما جناب الهی قمشه ای زیارت اهل بیت علیهم السلام در مشاهد مشرفه را مساله ای ظاهری قلمداد می کند که نهایتا در بعضی افراد حالاتی ایجاد می کند! همچنین روایات بسیاری درباره زیارت قبور اموات، کیفیت و آثار آن وارد شده است که در این مطلب به برخی از آنها اشاره خواهد شد.
نظر آقای الهی قمشه ای درباره خیرات برای اموات
متن سخنان دکتر حسین الهی قمشه ای:
«این هم یکی از گرفتاری های جامعه ماست که هنوز نفهمیدیم که خاک سعدی شیراز کجاست. ما پا می شیم می ریم شیراز. ما هنوز قبول نکرده ایم که این بدن کاره ای نیست و آن کسی که عاشق می شود می رود به عالم دیگری و عشق جاودانه است. این را قبول نکردیم. به همین جهت دائما به دنبال گور این و گور آن می گردیم. یکی از بزرگان سخنرانی می کرد و می گفت که جوونها بگردین گور میرزا عبدالله {موسیقیدان و نوازنده} را پیدا کنید. کجاست گور میرزا عبدالله؟ گفتند گور میرزا عبدالله فرض کن که همین جاست. گور میرزا عبدالله ردیف میرزا عبدالله است و هر وقتی خواستید برید سر گور میرزا عبدالله برید سراغ یک آدمی که ردیف میرزا عبدالله را بلده و به شما یاد میده، این میشه گور میرزا عبدالله. من خودم سی ساله که پدرم فوت کرده هیچ وقت سر مقبره او نرفتم. یک بار مرحوم پدر را به خاک سپردیم و بقیه شو حضور داره، آن روح جاودانه همیشه با ما هست. ما یک مقدار زیادی صورت پرست شدیم. اولا فکر می کنیم که شبهای جمعه ارواح آزادند، تعطیله و ما نمی دونیم شنبه یک شنبه اونجا چه جوریه که؟ (خنده حضار) شبهای جمعه …لابد سه ماه تعطیلی هم آنها تعطیل اند. خب شبهای جمعه چی میشه؟ بابا شما تعطیلی، اونا که تعطیل نیستند، ما تعطیلیم. بعد می گویند بریم شب جمعه، ارواح می آیند آنجا ما اونا را آنجا ملاقات کنیم… مرحوم پدرم وقتی که ما نشستیم دور هم، خواهرا و برادرا، پدرم چرا نیاد اونجا، بره توی اون قبرستان چه کار بکنه؟ منتظر ما باشه، بگه من وا ایستادم نیامدند هیچ کدامشان؟ (خنده حضار) میاد خونه ما، اونجا که بهتره اگه اون روح آزاده، اگر آزاد نیست که پس اونجا برای چه میرید؟ …ائمه ما هم گفتند، امام رضا کجاست که می خوای زیارتش بکنی؟ گفتند “فی قلوب من والاه قبره”، قبرش در دل کسی است که اون را دوست دارد. تو برو ببین اگر این آدم او را دوست داره، بیا این آدم را زیارت کن. هیچ چیز بهتر از زیارت یک ولیّ، یک کسی که عاشق اونه {نیست} کسی که عاشق الهی قمشه ای ـ مرحوم پدرم ـ اگه ببینه که یک کسی هست که اینم عاشق اونه، خب میره زیارت اون. نزدیکترین کس به اون اینه… آن کسی که امام حسین را دوست داره ممکن است بغل دستت نشسته باشه، تو داری پا میشی میری اونجا! البته اون سیر ظاهری هم در بعضی افراد یه احوالی ایجاد می کنه ولی این تصورات نباید در ذهن ما بیاد که اونو اونجا میشه دید… انشاء الله ما عاشق بشیم به معنای واقعی عاشق روح که روح به معنای حقیقی به معنای عشق و به معنای شادی و به معنای جاودانگیِ روح که نه زاده شده، نه می میرد، لم یلد و لم یولده، روح ما نماینده خداست لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفوا احد!»
روایاتی درباره آثار زیارت اهل بیت علیهم السلام
در ذیل به چند مورد از روایاتی که فضائل والای زیارت اهل بیت علیهم السلام را بیان می کنند اشاره می شود:
چهل و یک نفر از بزرگان اهل سنت نقل کرده اند که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرموده است: «هر کس قبر مرا زیارت کند، شفاعت من بر او واجب می شود.» [۱]
محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام روایت کرده: اگر مردم می دانستند، زیارت امام حسین علیه السلام چقدر فضیلت و ثواب دارد، بدرستیکه از شوق می مردند و نفسهایشان از روی حسرت بند می آمد. گفتم: چقدر فضیلت دارد، حضرت فرمودند: هر کس امام حسین علیه السلام را زیارت کند از روی اشتیاقی که به او دارد، خدا برایش هزار حج مقبول و هزار عمره مبروره و اجر هزار شهید از شهداء بدر و اجر هزار روزه دار و ثواب هزار صدقه قبول شده و ثواب هزار بنده آزاد کردن که مراد از آن رضای خدا باشد،می نویسد. [۲]
امیرالمؤمنین علی علیه السلام ـ در خصوص زائران سیدالشهداء ـ علیه السلام ـ در آخر الزمان فرمودند: «در آخرالزمان قومی می آید که قبر فرزندم ـ حسین ـ را زیارت می کنند، هر که قبر او را زیارت کند، همانند این است که مرا زیارت کرده باشد و هر که مرا زیارت کند، همانند این است که خداوند سبحانه و تعالی را زیارت کرده باشد. بدانید و آگاه باشید که هر که حسین را زیارت کند، مثل این است که خداوند را در عرش الهی زیارت کرده باشد.» همچنین امام رضا علیه السلام فرمودند: هر کس اباعبدلله علیه السلام را کنار شط فرات زیارت کند، مانند کسی است که خداوند را در بالای عرش زیارت کرده است. [۳]
امام صادق علیه السلام فرمودند: «در شب معراج وقتی پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ شبانه به سوی آسمان رفتند ندا داده شد که خداوند تبارک و تعالی وی را از سه چیز آگاه می سازد. یکی از این سه خبر درباره کیفیت کشته شدن امام حسین ـ علیه السلام ـ بود (در آنجا)به پیامبر گفته شد: “هر که به سوی قبر او آید، مورد تکریم الهی قرار می گیرد، چرا که زائران او ـ حسین ـ زوار تو هستند و زوار تو، زائران من و تکریم و بزرگداشت زائرانم بر عهده من است و من هر آنچه که بخواهند به آنها می بخشم و آن چنان اجر و پاداشی به ایشان بدهم که هر فردی که به این پاداش و بزرگداشت من نگاهش بیفتد، غبطه زائر امام حسین را بخورد”.» [۴]
از جمله آثار زیارت امام حسین ـ علیه السلام ـ همان گونه که گذشت، زیارت خداوند متعال در عرش است. شیخ طوسی ـ رحمه الله علیه ـ در معنای این حدیث گفته است: مراد این است که ثواب و تکریم زائر آن حضرت ـ علیه السلام ـ در روز قیامت، همانند کسی است که خداوند او را به آسمان برده و به عرش خود که ـ ملائکه حامل آن هستند ـ نزدیک می کند و برگزیدگان از فرشتگان خود را به او می نمایاند، به گونه ای که موجب تأکید بر تکریم او می شود.
برخی از آثار زیارت اهل بیت علیهم السلام در روایات:
- شفاعت نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در روز قیامت
- هم جواری با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم
- خیرخواهی خداوند
- پیامبر اکرم و حضرت جبرائیل و سایر مؤمنان صالح، پاداش دهنده او در روز قیامت خواهند بود
- بهشت، فرجام خوشایند، زائر امیرالمؤمنان است
- اجر هزار شهید از شهداء بدر
- اجر هزار روزه دار
- ثواب هزار صدقه قبول شده
- ثواب آزاد کردن هزار بنده
- رهایی از سختی ها و گرفتاری های روز قیامت
- استغفار اهل بیت(علیهم السلام)برای زائران
- شادی دل اهل بیت(علیهم السلام)
- برکت در روزی و طول عمر
- هم رتبه شدن با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله!
- ثابت قدمی بر پل صراط در روز قیامت
- قرار گرفتن در زمره صدیقان
- عیادت کردن هفتاد هزار ملک، به هنگام بیماری زائر
- نماز خواندن هفتاد هزار ملک بر جنازه زائر
- اجابت دعا در زیر گنبد امام حسین علیه السلام
- شهادت قلمداد شدن مرگ زائر امام حسین علیه السلام
- غرق شدن در دریای بی کران رحمت الهی
- در پناه و امان خداوند بودن
- زیارت خداوند متعال در عرش الهی
- نوشته شدن ثواب هزار حج و هزار عمره
- نوشته شدن هفتاد حج و عمره رسول خدا صلی اللّه علیه وآله وسلم در کارنامه اعمال انسان
- استغفار هفتاد هزار ملک برای زائر، پس از مرگ او
و …
روایاتی درباره آثار زیارت قبور اموات
همچنین روایات بسیاری درباره زیارت قبور اموات، کیفیت زیارت و آثار آن وارد شده که به مواردی از آنها اشاره می شود:
در «أمالی» شیخ طوسی با سند متّصل خود روایت می کند از عبدالله بن سلیمان از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام می گوید: از حضرت باقر علیه السّلام درباره زیارت اهل قبور پرسش کردم.فرمود: چون روز جمعه باشد آنانرا زیارت کن ؛ چون هر کس از آنان در ضیق و تنگی باشد در بین طلوع صبح صادق و طلوع آفتاب گشایش می‌یابد، و لذا در این موقع در هر روز، از کسی که به زیارت او رفته باشد، علم و اطّلاع پیدا می کند، ولیکن چون آفتاب طلوع کند آنها رها می شوند و دیگر قادر بر جهت‌گیری در امور دنیا و زیارت اهل خود نیستند.عرض کردم: آیا آنها از افرادی که به زیارت قبور آنها می روند علم پیدا می‌کنند و خوشحال می شوند؟ فرمود: آری، و نیز از بازگشت زائرین از قبور به محلّهای خود وحشت می‌کنند[۵].»
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که در هر جمعه به زیارت قبر پدر و مادرش یا یکى از آنان برود، هم گناهش بخشیده مىشود و هم نزد خداوند فرزند نیکوکار به حساب مى آید.[۶]
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: به قبرستان زیارت اهل قبور بروید تا یاد آخرت در شما زنده شود.[۷]
و در جای دیگر فرمودند: به زیارت مردگان بروید و بر آنان درود و سلام بفرستید، زیرا این کار درس عبرتى براى شما مى شود.[۸]
درباره زیارت مۆمنین روایت دیگری از محمّد ابن مسلم وارد شده است که می گوید: به حضرت صادق علیه السّلام عرض کردم: آیا ما مردگان را زیارت بنمائیم؟حضرت فرمود: آری. عرض کردم: آیا آنها از رفتن ما به قبرهایشان مطّلع می شوند؟ فرمود: سوگند بخدا آری، از آمدن شما بر سر قبرهایشان خبردار می شوند و خوشحال می گردند و با شما انس می گیرند.عرض کردم: در وقتی که ما به سر قبورشان رفتیم چه بگوئیم؟حضرت فرمود: بگو: “اللَهُمَّ جَافِ الاْرْضَ عَنْ جُنُوبِهِمْ، وَ صَاعِدْ إلَیْکَ أَرْوَاحَهُمْ، وَ لَقِّهِمْ مِنْکَ رِضْوَانًا، وَ أَسْکِنْ إلَیْهِمْ مِنْ رَحْمَتِکَ مَا تَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُمْ وَ تُۆْنِسُ وَحْشَتَهُمْ ؛ إنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.”
و چون در بین قبرها هستی یازده مرتبه سوره قُلْ هُوَ اللَهُ أَحَدٌ را قرائت کن و ثوابش را به روح آنان هدیّه کن، روایت شده است که: کسی که این عمل را بجای آورد خداوند به عدد مردگان به او ثواب و پاداش دهد. [۹]
علیّ بن إبراهیم از پدرش از عبدالله بن مُغیرَه از عبدالله بن سنان روایت می کند که به حضرت صادق علیه السّلام عرض کردم: سلام کردن بر اهل قبور چگونه است؟ فرمود: آری، میگویی: سلام بر اهل این خانه‌ها از مۆمنین و مسلمین ؛ شما زودتر از ما جلودار بوده و به پیش رفته‌اید، و ما نیز إن‌شآءالله به شما ملحق خواهیم شد.» [۱۰]
امام صادق علیه السلام درباره سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این زمینه می فرماید: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم در هر شب جمعه با گروهى از اصحابشان به قبرستان بقیع در مدینه تشریف مى بردند و در آنجا سه مرتبه مى فرمودند: السّلام علیکم یا اهل الدّیار (سلام و درود بر شما اى اهل شهرها). و سه مرتبه مى فرمودند: رحمکم اللَّه (خدا شما را رحمت کند). [۱۱]
برای دانلود فایل صوتی سخنان آقای الهی قمشه ای کلیک کنید
[۱] شفاء السّقام فى زیاره خیر الأنام، باب اول، احادیث زیارت پیامبر(صلى الله علیه وآله)؛ نیز ر.ک: وفاء الوفا بأحوال دار المصطفى: ج ۴، ص ۱۳۳۶
[۲] وسائل الشیعه/ ج۱۴/ص۴۵۳
[۳] تهذیب الأحکام ج : ۶ ص : ۴۶
[۴] به نقل از: فرهنگ جهاد – بهار و تابستان ۱۳۸۵، شماره ۴۳ و ۴۴ – ره آوردهای زیارت ائمه اطهار علیهم السلام از دیدگاه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
[۵] الأمالی (للطوسی)، النص، ص: ۶۸۸
[۶] مستدرک الوسائل ، ج۲، ص: ۳۶۵
[۷] نهج الفصاحه،ص۵۱۰
[۸] بحار الانوار،ج۷۹،ص۶۴
[۹] من لا یحضره الفقیه ، ج۱ ،ص ۱۸۱
[۱۰] الکافی،ج۳،ص۲۲۹
[۱۱] کامل الزیارات ص۲۲۱
درود بر استاد بزرگ الهی قمشه‌ای