ابن عربی و خطای حضرت نوح| قوم نوح در دریای علم الهی غرق و فانی فی الله شدند!

ابن عربی : حضرت نوح در دعوت امت خود دچار خطا شد!

ابن عربی در فُصُوص، فصّ نوحیّه، ادّعا می کند که حضرت نوح علیه السّلام در دعوت امّت خود خطا کرد و قوم او غرق دریای علم و معرفت گردیدند­. [۱]

خلاصه اظهارات ابن عربی چنین است:

حضرت نوح علیه السّلام در مورد دعوت امت خود مُنَزِّه محض بود و حق تعالی را مُنزََّه از هر گونه شَوائِب جسمانی معرّفی می نمود و به هیچ وجهی از وجوه، مشابهت و مناسبتی میان خداوند و خلق قائل نبود.

از سوی دیگر، قوم او مُشَبِّه محض بودند زیرا بُت می پرستیدند و بُتهای خود را مُتَّصف به صفات کمال می دانستند به همین جهت قوم نوح علیه السّلام میان دعوت آن حضرت که تنزیه محض بود و عقیده خویش که تشبیه محض بود مناسبت و وجه مشترکی نیافتند و لذا دعوت آن حضرت را نپذیرفتند.

اما اگر نوح علیه السّلام همان گونه که قوم خود را به تنزیه دعوت می کرد به تشبیه نیز مبادرت می نمود، قوم هم دعوت او را می پذیرفتند.

ابن عربی معتقد بود، حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در دعوت خود، تشبیه و تنزیه را جمع نمود و به همین جهت دعوت او پذیرفته شد.

ابن عربی برای اثبات این ادّعای خود به آیه « لَیسَ کَمِثلِه شَیءٌ وَ هُوَ السَّمیعُ البَصیرُ» [۲] استدلال می کند و با تفسیری نادرست می گوید بخش اول آیه شریفه « لَیسَ کَمِثلِه شَیءٌ » تنزیه حق تعالی و بخش دوم « وَ هُوَ السَّمیعُ البَصیر » تشبیه است. او در فصوص، فصّ اسماعیلیّه نیز گوید:

وَ لا تَنظُر اِلَی الحَقّ وَ تَعریهِ عَنِ الخَلقِ وَلا­تَنظُر­اِلَی الخَلقِ وَ تَکسُوهُ سِوَی الحَقِّ [۳]

ندان حق را برهنه از خلق و خلق را بدون کسوت حق، حق را در کسوت خلق و خلق را در کسوت حق بدان.

و سپس گوید : وَ نَزِّههُ وَشَبِّههُ و قُم فی مَقعَدِ الصِّدقِ : یعنی حق را تنزیه و تشبیه کن تا در مقعد صدق استقرار یابی [۴]

بدین صورت ابن ­عربی در مورد عدم جواز ترک بت ها از جانب قوم نوح علیه السلام می گوید :

فَاِنَّهُم لَو تَرَکُوهُم جَهَلوا مِنَ الحَقّ عَلی قَدرِ ما تَرَکُوا مِن هؤُلاءِ فَاِنَّ لِلحَقِّ فی کُلِّ مَعبُودٍ وجهاً خاصّاً یَعرِفُهُ وَ یَجهَلُهُ مَن یَجهَلُهُ [۵] . یعنی اگر قوم نوح علیه السلام آن بتها را ترک می نمودند جاهل می گردیدند از حق به اندازه آنچه از بتها ترک نمودند. همانا برای حق در تمامی معبودها ( حتّی بُتها و الهه ها و شیاطین و ستاره ها و…) وجه خاصّی است، می شناسد آن وجه خاص را هر که حقّ را می شناسد و نمی شناسد آن وجه خاص را هر که حق را نمی شناسد.

قوم نوح در دریای علم الهی غرق شدند و فانی در حق گردیدند

ابن عربی در نهایت در مورد هلاکت قوم نوح می گوید:

فَغَرَقُوا فی بِحارِ العلم بالله فلم یَجِدوا لَهُم مِن دُونِ اللهِ اَنصاراً فَکانَ اللهُ عَین انصارِهم فَهَلَکُوا فیه الیَ الاَبَدِ فَلَو اَخرَجَهُم اِلیَ السَّیفِ سَیفِ الطَّبیعهَ لَنَزَلَ بهم عَن هذِهِ الدَّرَجَهِ الرَّفیعه [۶].

قوم نوح علیه السّلام در دریاهای علم بالله تعالی غرق گردیدند. پس جز الله یاری دهنده نیافتند. پس الله یاری دهنده آنها شد، آنگاه قوم نوح علیه السلام تا ابد هلاک و فانی در حقّ گردیدند. چنانچه حضرت نوح علیه السلام امّت خود را از آن دریاهای علم به ساحل طبیعت بیرون می آورد، آنها را از آن درجه والا و رفیع به درجه پایین تری تنزّل می داد!