مقاله رویکرد تصوف در مواجهه با متشابهات دینی و نقد آن – محمد جلالیان صداقتی

دانلود فایل pdf مقاله رویكرد تصوف در مواجهه با متشابهات دینی و نقد آن به قلم محمد جلاليان صداقتي (پژوهش های مطالعات اسلامی معاصر، سال اول، شماره پنجم، آبان 1402)

چکیده

قائلين به وحدت شخصي وجود براي اثبات نظريه خودشان مبني بر عينيت بين خالق و مخلوق متمسك به آيات و رواياتي شده اند كه با بررسي دقيق مي توان نادرستي كلام ايشان را دريافت. يكي از آياتي كه قائلين به وحدت شخصي وجود-صوفيه- براي مطلوب خويش- عينيت- به آن تمسك كرده اند آيه شريفه «وَلِلَّهِ الْمَشرقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ»(البقرة/ ١١٥) مي باشد. ما در اين مقاله با ارائه ٧معناي مختلف در روايات و كلمات علماي اماميه اثبات كرديم اين آيه شريفه هيچگونه ظهوري بر مبناي عقيده ي قايلين به وحدت شخصي وجود ندارد بلكه آيه از متشابهات محسوب مي شود و بايستي به محكمات و اصل- روايات متواتره و صحيحه كه دلالت بر تباين بين خالق و مخلوق مي كند- ارجاع داد.

نتیجه گیری

بايد دانست كه هر روايتي معتبري كه از معصومين عليهم السلام صادر شده است را بايستي با توجه به شان نزول و قرايني كه نسبت به آن از روايات ديگر وجود دارد تفسير كرد و صرف اينكه ظاهر روايتي داراي معنايي بوده نمي توان آن را تفسير و به شارع مقدس نسبت داد. ما در اين آيه شريفه «وَلِلَّهِ الْمَشرقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ» ثابت كرديم كه «وجه الله» حتي با چشم پوشي از شأن نزول آن چندين معنا در آن محتمل است و إذا جاء الاحتمال بطل الاستدلال پس آيه در اين هنگام مجمل مي شود و قابليت استدلال به خصوص بر مبنا وحدت شخصي وجود صوفيانه را ندارد علاوه بر آنكه حمل معنا آيه شريفه بر مبناي وحدت شخصي وجود داراي معونه و خلاف بداهت عقلي است زيرا:

اولا: لام در«وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالمَغْرِبُ» ظهور در ملكيت و تغاير بين مالك و مملوك دارد و فاء نيز در «فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثمَّ وَجْهُ اللَّهِ» متفرع بر ملكيت حق تعالي بر جميع آنچه در مشرق و مغرب است كه اين نشانه بر غيريت بين آن دو است پس آيه شريفه هيچ دلالتي بر نظريه صوفيه- وحدت شخصي وجود-ندارد.

ثانيا: ما به هر سمتي نگاه مي كنيم نشانه هاي عظمت و آثار باري تعالي را مي نگريم نه ذات خداوند را و براي اين چنين معنايي بايستي كلمه ديگري را در تقدير بگيريم و بگويم «فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ مظاهر ذات الله» در حالي اين گونه تقديرها و توجيهات، حمل آيات بر نظريات شخصي است كه در روايات از آن به تفسير به راي تعبير شده است.

برای دانلود فایل pdf مقاله روی لینک های زیر کلیک کنید:

لینک اصلی | لینک کمکی [حجم = 0.5 مگابایت]