دانلود فایل صوتی بخش هفتم سلسله مباحث نقد وحدت وجود در عرفان و تصوف
استاد محمد مهدی طوبایی
موضوع: اباحه گرایی و تمثیل آینه، سایه، موج و دریا
عناوین برخی مطالب مطروحه در این بخش:
– لازمه فاسده‌ی بعدی وحدت شخصیّه وجود، بحث اباحه گری است.
– در برخی از کتب صوفیه نیز اشاره شده است که سران آنها تقیّد خاصّی به مباحث شرعی و طاعت و عصیان الهی نداشتند .
– ابن عربی بین عقل و شرع و شهود، اصالت را به شهود می دهد.
– قائلین به وحدت وجود، در عین اینکه تلاش نموده اند تا از مباحث عقلی و اصطلاحات فلسفی برای تبیین وحدت وجود استفاده کنند، اما نهایت کاری که انجام داده اند و لب مطالبشان، آوردن مثالهای متعدّد است.
– یکی از مثال هایی که ابن عربی به کرات از آن استفاده می کند، مثال آینه است. در صورتی که مثال آینه دقیقاً خلاف وحدت وجود را نشان می‌دهد.
– تصویر در آینه خودش وجود جدایی نسبت به صاحب تصویر دارد، ولو این که تصویر هست امّا خب وجود جدایی دارد.
– تمثیل بعدی که برای اثبات بحث وحدت شخصیّه وجود به کار رفته است، تمثیل سایه است.
– به دلیل اینکه زوایای سایه متّحد است با زوایای ذی سایه گمان کرده اند که سایه و ذی سایه یک چیز است در صورتی که وجود سایه، جدای از وجود صاحب سایه است.
– مثال سوّم، تمثیل موج و دریاست.
– این خصوصیت شیء مرکّب و کثیر حقیقی است که قسمتی از آن می‌تواند به شکلی در بیاید. قسمتی از آب به یک شکل و قسمت دیگری به شکل دیگری درآمده است و در این جا واقعاً کثرت وجود دارد.
– وحدتی که ما در این جا اگر هم نسبت بدهیم، و بگوییم این موج روی آب، این قسمت از آب که در رو هست، همان قسمتی است که در پایین آب هست، در حقیقت یک وحدت اعتباری است و یک قرداد ذهنی ناشی از مجانست است.
– در امور متجانس، گاهی چنین اعتبارهایی را فرض می کنیم. مثلاً میز چوبی را فرض کنید. میز چوبی این اتاق از میز چوبی اتاق دیگر جداست و هیچ وحدتی ندارند. امّا به جهت این که جنس این‌ها از چوب هست، یک اعتبار وحدتی نسبت به همجنس بودن این‌ها می کنیم و نسبت چوب بودن را به این‌ها میدهیم در صورتی که در این جا وحدت ما یک امر اعتباری است و صرف قرارداد ذهنی ماست.
– تمثیل دیگری را که بیان کرده اند، تمثیل آب در ظرف است. در این مثال نیز کثرت، حقیقی است، تعدّد، حقیقی است و ما به صرف مجانست، به این‌ها نسبت واحد میدهیم.
پخش آنلاین